VELAYETİN DEĞİŞTİRİLMESİ DAVASI NEDİR ?

Ana ve babanın çocukların kişiliklerine ilişkin hak ve ödevleri, özellikle çocukların şahıslarına bakmak, onları görüp gözetmek, geçimlerini sağlamak, yetiştirilmelerini ve eğitimlerini gerçekleştirmektir. Bu bağlamda sağlayacağı eğitim ile istenilen ölçüde dürüst, kötü alışkanlıklardan uzak, iyi ahlak sahibi, çalışkan ve bilgili bir insan olarak yetiştirmek hak ve yükümlülüğü bulunmaktadır.

Velayetin kaldırılması ve değiştirilmesi şartları gerçekleşmedikçe ana ve babanın velayet görevlerine müdahale olunamaz.

Türk Medeni Kanunun 335. Maddesinde '' Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. '' şeklinde düzenleme mevcuttur.

Yine aynı kanunun 336. Maddesinde ise anne ve babanın evliliğinin devam etmesi halinde anne ve baba velayeti birlikte kullanacağı düzenlenmiştir. Anne ve babanın boşanması halinde ise mahkeme, velayeti eşlerden birine verir.

Peki Velayetin Değiştirilmesi mümkün müdür ? Çocuğun velayetini tekrar almak için ne yapılmalıdır?

Türk Medeni Kanunu 183. Maddesinde '' Ana veya babanın başkasıyla evlenmesi, başka bir yere gitmesi veya ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması hâlinde hâkim, re'sen veya ana ve babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır. '' diyerek durumun değişmesi halinde velayet hususunun da değişebilmesine yasal olanak tanımıştır. Burada belirtilen ''gerekli önlemler'' arasında velayetin değiştirilmesi de bulunmaktadır ancak kanun hükmünde de anlaşılacağı üzere velayetin değiştirilmesi için yeni olay ve olgulara ihtiyaç vardır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2017/2486 E. , 2018/1148 K. Sayılı ilamına göre ;

''Velayetin değiştirilmesi davası, velayet hakkının anne veya babaya verilmesinden sonra velayet kendisine verilen tarafın durumunun değişmesi ve sonradan ortaya çıkan çeşitli nedenlerden ötürü velayeti alan anne ya da babanın velayet hakkını gereği gibi kullanamaması ile çocuğun menfaatinin gerektirdiği durumlarda açılan bir davadır. ''

Hemen belirtmek isteriz ki daha önce velayeti istemeyen kişi de yeni olaylar geliştikten sonra velayetin değiştirilmesi davası açabilir.

Velayetin Değiştirilmesini Gerektiren Sebepler Nelerdir ?

1. Anne veya babanın başkasıyla evlenmesi

2. Velayet hakkına sahip eşin başka bir yere gitmesi

3. Velayet hakkına sahip eşin ölmesi

4. Ya da başkaca yeni olay ve olguların zorunlu kılması

Ancak bu sayılanların herhangi birinin gerçekleşmesi halinde velayetin değiştirilmesi çocuğun üstün yararı için zorunlu olmalıdır.

Eski eşim başkasıyla evlendi. Çocuğumun velayetini alabilir miyim?

Eski eşinizin başkasıyla evlenmesi tek başına velayetin değiştirilmesi için yeterli değildir. Bu durumda da çocuğun üstün yararı gözetilecektir. Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin E.2015/20121 K.2015/22009 numaralı kararı da bu yöndedir.

Eski eşim çocuğumuzu sürekli babaanneye - dedeye bırakıyor. Bu durumda çocuğumun velayetini alabilir miyim ?

Burada bırakılmanın niteliği önemlidir. Bu durum süreklilik arz ediyorsa çocuğunuzun velayetin değiştirilmesi için geçerli bir sebep var kabul edilebilir ancak geçici bırakmalar tek başına velayetin değiştirilmesi sebebi değildir.

Yargıtay 2.HD, 10.03.2004, E.1970 K.2973 numaralı kararında “Davalı annenin bu tavrı, boşanmayı müteakip okul çağına kadar çocuğun Türkiye’de babaanne ve dedesinin yanında kalması konusunda davacı ile ortaklaşa aldıkları karara dayanıyor olsa bile, bu durum, anne bakım ve şefkatine muhtaç çocuğun manen terk edildiği gerçeğini bertaraf etmez. Anne velayet görevini uzunca bir süre ifa etmemiştir. Davanın kabulü gerekir...” şeklinde karar vererek sürekli babaanne ve dedeye bırakılma durumunu velayetin değiştirilmesi sebebi kabul etmiştir.

Anne veya Babanın Ölmesi Durumunda Velayet Ne Olur ?

Çocuğun velayeti bir tarafa bırakılmışsa da bu kişi ölmüşse velayet otomatik olur diğer tarafa geçemez. Bunun için hakim kararı gerekmektedir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2015/26726 E. , 2016/1507 K. numaralı ilamında ;

'' Evlilik birliği devam ederken eşlerden birinin ölümü halinde velayet sağ kalan eşe geçer. Boşanma kararıyla velayet kendisine verilen tarafın ölümü halinde velayet sağ kalan ebeveyne kendiliğinden geçmez. O halde, çocuğun haklarının gözetilip korunması ve temsili için Türk Medeni Kanununun 426. maddesi gereğince çocuğa kayyım tayini için ihbarda bulunup, atanan kayyımın davaya dahil edilmesi, gösterdiği takdirde delilleri toplanıp, sonucu uyarınca karar verilmesi gerekirken, eksik hasımla yargılamaya devam edilerek, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru bulunmamıştır. '' şeklinde karar verilmiştir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/5597 E. , 2016/13233 K. Numaralı ilamın da aynı hususu belirtmiştir ;

''Evlilik birliği devam ederken eşlerden birinin ölümü halinde velayet sağ kalan eşe geçer. Boşanma kararıyla velayet kendisine verilen tarafın ölümü halinde velayet sağ kalan ebeveyne kendiliğinden geçmez. Velayet sahibi baba öldüğüne göre çocuklar yasal temsilden yoksun haldedir. Bu durumda, davada çocukları temsil etmek, hak ve menfaatlerini korumak için çocuğa temsilci atanması gereklidir ( Çocuk Haklarının Kullanılmasına Dair Avrupa Sözleşmesi md. 4/1). O halde, çocukların haklarının gözetilip korunması ve temsili için Türk Medeni Kanununun 426.maddesi gereğince çocuklara kayyım tayini için ihbarda bulunup, atanan kayyımın davaya dahil edilmesi, gösterdiği takdirdiği delilleri toplanıp, tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucu uyarınca karar verilmesi gerekirken, eksik hasım ve eksik inceleme ile yargılamaya devam edilerek, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.''

Ekonomik Durumum Eski Eşimden Çok Daha İyi Velayeti Alabilir Miyim ?

Ekonomik durum çocuğun üstün yararı için önemli bir husus olsa da tek başına velayetin değiştirilmesi sebebi değildir. Kişi zaten eski eşinden daha varlıklı olduğu için velayet değiştirilmez.

Velayetin Değiştirilmesi Davasında Çocuğun Fikirleri Önemli Midir ?

Müşterek çocuk ayırt etme gücüne sahipse onun fikirleri son derece önemlidir. Dava esnasında mutlaka bir uzman eşliğinde dinlenmesi gerekmektedir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.03.2012 tarihli 2011/2-884 E. ve 2012/197 K. sayılı kararına göre; “Velayetin anne ya da babaya verilmesi, daha çok çocuğu ilgilendiren, onun menfaatine ilişkin bir husus olduğuna göre, gerek yukarıda açıklanan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 12. ve Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi’nin 3. ve 6. maddelerinde yer alan hükümler gerekse velayete ilişkin yasal düzenlemeler karşısında, velayeti düzenlenen çocuğun idrak çağında olması halinde, kendisini yakından ilgilendiren bu konuda ona danışılması ve görüşünün alınması gerekir.”

Diğer Hususlar

Velayetin değiştirilmesi davasında mahkemece çocuğu başkasına bırakma, ihmal etme, kaçırma, iradi olarak terk etme, yönlendirme hususları ile tarafın velayet talebinin olup olmaması, şiddet uygulaması, sadakatsizliği, ekonomik durumu, mesleği, yaşadığı ortam, kötü davranışı, alkol bağımlılığı, sağlığı, dengesiz davranışları gibi tüm hususlar dikkate alınmalıdır.

Görüleceği üzere velayetin değiştirilmesi davası kendi içerisinde birçok teknik husus bulundurmaktadır ve mutlaka alanında uzman hukukçularla takip edilmelidir. Alkan Hukuk Bürosu avukatları Av. Ogün ALKAN ve Av. Şevval ALKAN olarak Kırıkkale ve diğer illerde velayetin değiştirilmesi davalarında da hukuki hizmet vermekteyiz.

Alkan Hukuk Bürosu olarak tüm yazılarımız koruma altındadır. Bu sitede paylaşılan Yargıtay Kararları ve makaleler için Alkan Hukuk Bürosu sorumluluk kabul etmez. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde paylaşılması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Bu siteyi ziyaret eden kişiler bu şartları kabul etmiş sayılır.